Κώστας Περρίκος

Μια μέρα σαν σήμερα, 4η Φεβρουαρίου 1943. 

Αθήνα

«Μαρία μου:
Μου μένουν ακόμη λίγα λεπτά ζωής.
Και στις τελευταίες μου στιγμές θα σ’ αγαπώ και θα σε θυμάμαι.
Φίλησέ μου τ’ αγγελούδια μας.

Οι φίλοι μου ας κάμουν το χρέος τους.
Πεθαίνω για την Ελλάδα και θυμάμαι την τελευταία στροφή του ύμνου του Μιστράλ:

«Κι αν πρέπει να πεθάνουμε για την Ελλάδα,

θεία είν' η δάφνη· μια φορά κανείς πεθαίνει»..

Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες.

Αγωνίσθηκα για την πατρίδα μου.

Για την δική τους πατρίδα αγωνίζονται κι’ εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν.

Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίση αλλά να μας ενώση στο μέλλον με τους σημερινούς αντιπάλους».

~ Κ. Περρίκος προς Μαρία Περρίκου (σύζυγο),
Φυλακαί Αβέρωφ, κελί 12,
4 Φεβρουαρίου 1943, ώρα 5.20΄ π.μ.

Ο Κώστας Περρίκος, 37 ετών, αρχηγός της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ, εκτελέστηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1943 ώρα 7.30'πμ, έπειτα από την πραγματοποίηση της μεγαλύτερης αντιστασιακής πράξης σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη μέχρι τότε: την ανατίναξη της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ στο κέντρο της Αθήνας (Πατησίων και Γλάδστωνος), που στρατολογούσε Έλληνες, για να πολεμήσουν στο πλευρό της Βέρμαχτ στο ανατολικό μέτωπο.
Σκοτώθηκαν πολλά μέλη της ΕΣΠΟ, ανάμεσά τους και ο αρχηγός της, γιατρός Σπύρος Στεροδήμος. (20 Σεπτεμβρίου 1942, ώρα 12.03')

Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, γράφει στην «Καθημερινή» (26/9/2010):
«Η καταστροφή υπήρξε ολοκληρωτική, και ποτέ πια οι προδότες δεν συνήλθαν από το πλήγμα.
Ήταν το τέλος των προσπαθειών για δημιουργία ενός ελληνικού ναζιστικού κινήματος, και επομένως η ενέργεια της ΠΕΑΝ προκάλεσε μείζονα πολιτικά και κοινωνικά αποτελέσματα στην Ελλάδα της Κατοχής.

Το ηθικό του χειμαζόμενου λαού τονώθηκε.
Οι συμμαχικοί ραδιοσταθμοί ύμνησαν την επιχείρηση, που άλλωστε αποτελούσε το μεγαλύτερο έως τότε σαμποτάζ σε πόλη της κατεχόμενης Ευρώπης.
Μόνη παραφωνία, η αποκήρυξη του σαμποτάζ από το ΕΑΜ, που το χαρακτήρισε ως «προβοκάτσια της Γκεστάπο», ενώ αποκάλεσε την ΠΕΑΝ «αντεθνική οργάνωση».
Το ΕΑΜ ενοχλήθηκε από την πιθανή εμφάνιση ενός εναλλακτικού πόλου στην αθηναϊκή Αντίσταση».

Πριν από την εκτέλεση, ο Περρίκος στράφηκε προς τους Γερμανούς αξιωματικούς που διοικούσαν το απόσπασμα και τους είπε:
«Είμαι Ελλην αξιωματικός, έκαμα το καθήκον μου».

Καλλιμασιά Χίου

Εκείνοι χαιρέτισαν στρατιωτικά και έδωσαν την εντολή για πυρ.

Ποιος να θυμηθεί τον Κώστα Περρίκο και αυτήν την ιστορία γενναιότητας, ΑΛΗΘΙΝΟΥ πατριωτισμού και ιπποσύνης;
Ποιος να το κάνει, στην χώρα των ..ανύπαρκτων! «νεκρών της ΕΡΤ» ή της έξαλλης πατριδοκαπηλίας των Ορκ του εθνικισμού και του υπερπατριωτικού παλιμπαιδισμού ρηχών, και απαίδευτων μαζών;

ΥΓ: «Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες. Αγωνίσθηκα για την πατρίδα μου.
Για την δική τους πατρίδα αγωνίζονται κι’ εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν.
Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίση αλλά να μας ενώσει στο μέλλον με τους σημερινούς αντιπάλους»...

Τί μεγαλείο, τί ομορφιά!
Και τί οραματισμός μιας ενωμένης Ευρώπης, στην οποία φτάσαμε με αίμα και με δάκρυα..

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10158157850469884&set=a.10150420275334884&type=3&theater

ΥΓ-2:

Είναι, πραγματικά, συγκινητική και αθιοθαύμαστη η ανωτερότητα, η ευγένεια ψυχής, το δυσθεώρητο ύψος ήθους του Κώστα Περρίκου.

Ωστόσο, καλό είναι να μην είμαστε τόσο ιδεολόγοι, ιδίως όταν απέναντί μας εμφανίζονται τέρατα και καθάρματα τύπου Χιτλερισμού..

Και εξηγούμαι:

α. Οι χιτλερικοί της εποχής εκείνης, δεν αγωνίζονταν βέβαια για την πατρίδα τους, η οποία δεν κινδύνευε από κανέναν, πλην της εξαλλοσύνης του αρχηγού της, του Χίτλερ. Και η εξαλλοσύνη, το πάθιασμα, ο φανατισμός, η αιμοδιψής μανία να επιβάλουν το Κράτος τους υπεράνω όλων των άλλων, δεν ονομάζεται με κανένα τρόπο «φιλοπατρία».

β. Ο οραματισμός μιας ενωμένης Ευρώπης, που προς αυτήν «με αίμα και δάκρυα» ενατένισαν πολλοί ιδεολόγοι τις τελευταίες δεκαετίες, δεν ήταν όραμα πατριωτισμού, ούτε καν όραμα ευγενούς πολιτισμού και ειρήνης για πολιτισμική άνοδο, αλλά ήταν -απλούστατα- υπολογισμός καθαρά κυνικός των ισχυρών της Ευρώπης (και των Τοκογλύφων της), για οικονομική ανάπτυξη και για κερδοσκοπία ουσιαστικά των ισχυρών εμπνευστών της Ένωσης (των Γερμαναράδων τελικά). Μηδέν εις το πηλίκον. Ή μάλλον υπό το μηδέν. Πολικό γερμανικό τοκογλυφικό ψύχος.

γ. Όταν οι γερμανοί αξιωματικοί χαιρετούν στρατιωτικά τον Κώστα Περρίκο, τί δηλώνουν, ποιό μήνυμα δίνουν; (για να συνεννοούμαστε). Ο οποιοσδήποτε μη ιδιαίτερα ευφυής άνθρωπος θα ερμήνευε: «Σε παραδεχόμαστε! Αποκαλυπτόμαστε μπροστά σου. Σε σεβόμαστε». Ωραία. Και μετά; Διατάζετε πυρ;; Εκτελείτε;;  ΥΠΟΚΡΙΤΑΙ!!! Άϊ, στα τσακίδια!.. 

Κώστας Περρίκος

    Ο Κωνσταντίνος Περρίκος γεννήθηκε στις 23 Απριλίου 1905 στην Καλλιμασιά της Χίου. Παιδί χωρισμένων γονιών, μεγάλωσε στο μοναστήρι του χωριού με τις δύο καλόγριες, αδελφές του πατέρα του. Μόλις τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ζούσε μία άλλη θεία του. Εκεί τελείωσε το Γυμνάσιο και το 1925 επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Τον επόμενο χρόνο εγγράφηκε στη Στρατιωτική Σχολή Αεροπορίας στο Σέδες Θεσσαλονίκης και το 1932 ονομάστηκε ανθυποσμηναγός. Ενδιάμεσα, το 1929, είχε νυμφευτεί τη Μαρία Δεληγεώργη, με την οποία θα αποκτήσει τρία παιδιά.

Το 1934 γνωρίστηκε με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και μετείχε ενεργά στο Εθνικόν Ενωτικόν Κόμμα, ένα κόμμα κεντροαριστερής απόκλισης, που ίδρυσε τον Δεκέμβριο του 1935 ο νεαρός καθηγητής Πανεπιστημίου και πολιτικός. Νωρίτερα, στις 27 Απριλίου 1935, είχε αποταχθεί από την Πολεμική Αεροπορία, αν και είχε αθωωθεί δικαστικά, επειδή με σειρά άρθρων του στην εφημερίδα Εστία είχε ασκήσει κριτική στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Θεωρούσε ως μη αξιόμαχη την Πολεμική Αεροπορία και ζητούσε την αναδιοργάνωσή της, με τη δημιουργία κρατικής αεροπορικής βιομηχανίας, προκειμένου η Ελλάδα να απαλλαγεί από ξένες πολιτικές και οικονομικές επιρροές στην εκλογή διαφόρων τύπων αεροσκαφών.

    Αντιτάχθηκε στο μεταξικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου, αλλά με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940) ζήτησε με αίτησή του στο Υπουργείο Αεροπορίας την ανάκλησή του στην ενεργό υπηρεσία. Η αίτησή του έγινε δεκτή στις 23 Νοεμβρίου 1940 και αμέσως προωθήθηκε στο Μέτωπο. Μετά την κατάρρευση του Μετώπου, το Υπουργείο Αεροπορίας τον θεώρησε απολυθέντα από 1ης Μαΐου 1941.

Πνεύμα ανήσυχο και αδούλωτο, αμέσως μετά την αποστράτευσή του ίδρυσε στην Αθήνα μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις, τη «Στρατιά των Σκλαβωμένων Νικητών». Η οργάνωση αυτή αποτέλεσε το πρόπλασμα για την ίδρυση την 1η Οκτωβρίου 1941 της Πανελληνίου Ενώσεως Αγωνιζομένων Ελλήνων, γνωστής με τα αρχικά ΠΕΑΝ, που θεωρήθηκε από πολλούς τέκνο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου.

Ο Περρίκος, ψυχή της οργάνωσης, ανέλαβε το επιχειρησιακό σκέλος της ΠΕΑΝ, τον «Ουλαμό Καταστροφών», όπως ονομάστηκε. Στις 15 Αυγούστου 1942, δεύτερη επέτειο του τορπιλισμού της Έλλης, η ομάδα του Περρίκου έριξε βόμβα στο εσωτερικό του κτιρίου του Γερμανικού Αναμορφωτηρίου, επί των οδών Πατησίων και Βασιλέως Ηρακλείου, η οποία προκάλεσε σοβαρές καταστροφές και τραυματισμούς Γερμανών στρατιωτικών. Έξι μέρες αργότερα, δύο μέλη του «Ουλαμού Καταστροφών», ο Αντώνης Μυτιληναίος και Νικόλαος Μούρτος τοποθέτησαν βόμβα στα γραφεία της προδοτικής οργανώσεως ΟΕΔΕ, στην οδό Κατακουζηνού 7, κοντά στην Ομόνοια.

    Στην ΠΕΑΝ και την ομάδα Περρίκου οφείλεται μία από τις κορυφαίες πράξεις της Εθνικής Αντίστασης, η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνικο-Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις) στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, στις 20 Σεπτεμβρίου 1942. Η ΕΣΠΟ είχε ιδρυθεί το καλοκαίρι του 1941 από τον γιατρό Σπύρο Στεροδήμα και συνεργαζόταν με τους Γερμανούς κατακτητές. Η ανατίναξη του κτιρίου της ΕΣΠΟ χαρακτηρίστηκε από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς της Μόσχας ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ που είχε γίνει μέχρι τότε στην κατεχόμενη Ευρώπη.

    Το πλήγμα ήταν μεγάλο για τις κατοχικές αρχές και τους εγχώριους συνεργάτες τους. Η Γκεστάπο εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για την εξάρθρωση της ΠΕΑΝ. Στις 11 Νοεμβρίου 1942, κατόπιν προδοσίας, ο Κώστας Περρίκος με 12 συναγωνιστές του συλλαμβάνονται σ’ ένα από τα κρησφύγετα της οργάνωσης στην Καλλιθέα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1942, ο Κώστας Περρίκος καταδικάζεται από Γερμανικό Στρατοδικείο της Αθήνας τρις εις θάνατο και 15ετή ειρκτή και μεταφέρεται στις φυλακές Αβέρωφ στο κελί των μελλοθανάτων Νο12. Στις 23 Ιανουαρίου 1943 οι Γερμανοί επιτρέπουν στην οικογένειά του να τον επισκεφθεί στη φυλακή. Ήταν η τελευταία φορά που τον είδαν η γυναίκα και τα παιδιά του ζωντανό. 

    Νωρίς το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου 1943 οδηγήθηκε στον τόπο της εκτελέσεώς του, στο Σκοπευτήριο Καισαριανής. Αφού κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων απευθύνθηκε στους παριστάμενους Γερμανούς: «Δεν αισθάνομαι τίποτα εναντίον σας. Εσείς κάνατε το καθήκον σας. Ομοίως, έκανα κι εγώ το δικό μου. Είμαι Έλληνας αξιωματικός της Αεροπορίας - Υποσμηναγός. Σας ευχαριστώ πολύ». Οι παριστάμενοι Γερμανοί αξιωματικοί χαιρέτισαν άπαντες στρατιωτικά. Στις 7:30 π.μ. αναφώνησε «Ζήτω η Ελλάς!» και δευτερόλεπτα μετά έπεφτε άπνους από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος.

    Λίγους μήνες μετά το θάνατό του (11 Σεπτεμβρίου 1943) το Υπουργείο Αεροπορίας τον επανέφερε στην επετηρίδα των μονίμων αξιωματικών και τον προήγαγε στο βαθμό του Αντισμηνάρχου επ’ ανδραγαθία.

    Στις 7 Φεβρουαρίου 1987 γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Περρίκου στην πατρίδα του την Καλλιμασιά, ενώ στις 2 Σεπτεμβρίου 1987 έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του στην οδό Γλάδστωνος στην Αθήνα, όπου το κτίριο της ΕΣΠΟ, και στη Χώρα της Χίου, στον Δημοτικό Κήπο στις 28.10.2018.

    Την επόμενη μέρα των αποκαλυπτηρίων της προτομής στην Αθήνα, ο δημοσιογράφος Φρέντυ Γερμανός επανέρχεται σχολιάζοντας τις υποθήκες του Κώστα Περρίκου:

«Αναρωτιέμαι πόσοι από τους εραστές της σημερινής Ενωμένης Ευρώπης θα είχαν το κουράγιο να κάνουν αυτή την γενναία προφητεία, την ώρα που τους σημάδευαν τα Γερμανικά πολυβόλα; Δέκα, πέντε, τρεις, ένας, κανένας;

Κάτι μου λέει ότι η προτομή του Κ. Περρίκου δεν έπρεπε να στηθεί στα Χαυτεία. Έπρεπε να στηθεί στην καρδιά της Ευρώπης. Ίσως μπρος στο Κοινοβούλιό της. Εκεί είναι η θέση του. Του την χρωστάτε. Ενας απλός Ελληνας Αεροπόρος σάς άνοιξε το 1943 το δρόμο, στον οποίο σήμερα πορεύεστε».

    Η εφημερίδα «Μάχη» του Ηλία Τσιριμώκου σκιαγραφεί ως εξής τον Κώστα Περρίκο, λίγες ημέρες μετά την εκτέλεση του. «Μικρόσωμος, λεπτός με μέτωπο ευρύ και μάτια διαπεραστικά και ρεμβώδη, γελαστός πάντα και μειλίχιος στους τρόπους, έμοιαζε περισσότερο ποιητής και λιγότερο ή καθόλου επαναστάτης, αλλά έκλεινε μέσα στην ψυχή του την Ελλάδα. Κάτω από τον ζυγό και την τρομοκρατία άρχισαν να κινούνται μερικοί ανυπότακτοι Έλληνες. Πρώτος μεταξύ των πρώτων, ο μικρόσωμος Υποσμηναγός ανέπτυξε τότε μιαν αφάνταστη δραστηριότητα. Ευκίνητος, εύγλωττος, ακαταπόνητος, έτρεχε, έμπαινε παντού, έπειθε, στρατολογούσε, φορολογούσε, οργάνωνε τη Στρατιά των Ελλήνων που θα κρατούσαν τα όπλα και τα φλάμπουρα και την τιμή της Ελλάδας ψηλά. Προσηλωμένος στο όραμα, δεν άκουσε τις συμβουλές των φρονίμων. “Έχεις γυναίκα και παιδιά Περρίκο”. “Η ζωή μας ανήκει στην Ελλάδα”, ήταν η απάντηση του».

https://www.sansimera.gr/biographies/596

https://www.sansimera.gr/articles/309

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%A0%CE%B5%CF%81%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82

Για τον Κ. Περρίκο μπορεί να διαβάσει κανείς πολύ περισσότερα στο Βιβλίο "Κωνσταντίνος Περρίκος, η βιογραφία ενός ήρωα" των Παντελή Βατάκη, Κωνσταντίνου Λαγού και Βασίλη Φίλια, ενώ για την ανάδειξη της προσωπικότητας του, τα γραπτά του παραπέμπουν ευθέως στη δημιουργία της ΕΕ, την ώρα που αυτή σπαράσσεται από... πόλεμο, αγωνίστηκε επί μακρόν ο ιστορικός και συγγραφέας της Καλλιμασιάς Δημήτρης Μελαχροινούδης.