Αλέξανδρος Υψηλάντης

Σαν σήμερα αφήνει την τελευταία του πνοή ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.

Αλέξανδρος Υψηλάντης   1792-1828

Στρατιωτικός, λόγιος και αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας.

Γεννήθηκε την 1η Δεκεμβρίου του 1792 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη και της Ελισάβετ Βακαρέσκου. Ανατράφηκε σε περιβάλλον που διαπνεόταν από έντονο πατριωτισμό κι έλαβε εκλεκτή μόρφωση.

Η καταγωγή της οικογενείας ήταν από την κώμη Υψηλή της Τραπεζούντος.

Στην Πετρούπολη, όπου ακολούθησε τον πατέρα του το 1807, ο Αλέξανδρος φοίτησε στη Σχολή του Σώματος των Βασιλικών Ακολούθων και στη συνέχεια υπηρέτησε στα Σώματα της Αυτοκρατορικής Φρουράς. Διακρίθηκε στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα, ενώ στη μάχη της Δρέσδης, στις 27 Αυγούστου 1813, έχασε το δεξί του χέρι.

Στις 11 Απριλίου 1820 ο Εμμανουήλ Ξάνθος του πρόσφερε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας, την οποία αποδέχθηκε την επόμενη μέρα, και αμέσως άρχισε την οργάνωση του σχεδίου για την έναρξη της Επανάστασης από την Πελοπόννησο. Όμως, με την ενθάρρυνση του Ιωάννη Καποδίστρια πείσθηκε ότι έπρεπε να επισπεύσει την προπαρασκευή της και τον Ιούνιο του 1820 εγκαταστάθηκε στη Οδησσό.

Πέρασε τον ποταμό Προύθο στις 22 Φεβρουαρίου 1821 συνοδευόμενος και από τους (αξιωματικούς επίσης) αδελφούς του Νικόλαο και Γεώργιο, και δύο μέρες αργότερα ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες και συγκεκριμένα στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, εκδίδοντας και επαναστατική προκήρυξη με τον τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Η ελληνική σημαία έφερε τρία χρώματα: άσπρο, μαύρο και κόκκινο. Στη μία πλευρά θα απεικονίζετο ο μυθικός φοίνικας με την επιγραφή «εκ της τέφρας αναγεννώμαι», ενώ στην άλλη τον Σταυρό, μέσα σε δάφνινo στεφάνι και την επιγραφή «Εν τούτω τω σημείω νίκα».

Εκεί συγκέντρωσε τους πρώτους στρατιώτες του, που ήταν κυρίως εθελοντές και αριθμούσαν περίπου τους 2000.

Στις 26 Φεβρουαρίου 1821 στο Ναό των Τριών Ιεραρχών τελείται δοξολογία, κατά την οποία ο Μητροπολίτης Βενιαμίν ευλογεί πρόχειρη σημαία με έμβλημα το Σταυρό και, κατά το βυζαντινό τυπικό, παραδίδει το ξίφος στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Κατόπιν διενεργείται έρανος για τη συλλογή ενός εκατομμυρίου γροσίων, και παράλληλα εθελοντές από ολόκληρη την Ευρώπη καταφθάνουν στη Μολδαβία για να καταταχθούν στο στρατιωτικό σώμα που δημιούργησε, οργανώνοντας μάλιστα το πρώτο τμήμα του Πυροβολικού με δύο πυροβόλα υπό τις διαταγές του Γάλλου συνταγματάρχη Ολιβιέ Βουτιέ (Olivier Voutier).

Στις 10 Μαρτίου σχηματίζεται στο Φωξάνι ο περίφημος «Ιερός Λόχος», αποτελούμενος από 500  σπουδαστές των ελληνικών παροικιών της Μολδαβίας,  Βλαχίας και Οδησσού. Η ορκωμοσία των ιερολοχιτών έγινε με τις φράσεις: «Ορκίζομαι να χύσω και αυτήν την υστέραν ρανίδα του αίματός μου υπέρ της θρησκείας και της πατρίδος μου… Να μην παραιτήσω τα όπλα, προτού να ίδω ελευθέραν την πατρίδα μου και εξολοθρευμένους τους εχθρούς της…». 
Μετά την ορκωμοσία οι νεοσύλλεκτοι τραγουδώντας το παρακάτω ασμα μετέβησαν στο αρχηγείο του Υψηλάντη: «Φίλοι μου συμπατριώται, Δούλοι να’μεθα ως πότε, Των αχρείων Μουσουλμάνων, Της Ελλάδος των τυράννων»;

Σχετικό είναι και το νεώτερο σχολικό τραγούδι, που βάζει στο στόμα των Ιερολοχιτών τα εξής λόγια:

Τα ρόδα τα τριαντάφυλλα, της άνοιξης τα καμάρι

Τα λούλουδα οι ζέφυροι, ο ήλιος το φεγγάρι

Χάνουν την ομορφάδα τους στη σκλαβωμένη γη.

Ετσι κι εδώ ανθίζανε τα θέλγητρα, τα κάλλη

μια μέρα η πατρίδα μας ήταν λαμπρά μεγάλη

Και μας την εφαρμάκωσε η μαύρη η σκλαβιά.

Εμπρός νεότης αλκιμος, πυρίτιδος νεότης,

Τον κάλαμόν σου σύντριψον και γίνου στρατιώτης

Ψάλε του Ρήγα τα άσματα, τραγούδια λευτεριάς..

https://www.youtube.com/watch?v=3hef-_TNMno

Στις 17 Μαρτίου ο Υψηλάντης υψώνει τη σημαία στο Βουκουρέστι, αντιμετωπίζοντας το στρατό τριών πασάδων στο Γαλάτσι, το Δραγατσάνι, τη Σλατίνα, το Σκουλένι και το Σέκο.

Την ίδια στιγμή όμως οι Ρώσοι υποκύπτουν στις πιέσεις του Αυστριακού Μέτερνιχ και καταδικάζουν την επανάσταση!.

Στις 7 έως 19 Ιουνίου 1821 ο στρατός του Υψηλάντη διεξάγει σκληρή μάχη στο Δραγατσάνι, όπου, μέσα σε σύγχυση και σωρεία σφαλμάτων των συνεργατών του, ηττάται, και έτσι ο ίδιος αναγκάζεται να υποχωρήσει προς τα αυστριακά σύνορα.

Καθώς προσπαθούσε να περάσει τα Καρπάθια με το όνομα Δημήτριος Παλαιογενείδης, προδόθηκε και κλείστηκε από τους Αυστριακούς στο φρούριο του Μούνκατς (Munkatsch) μαζί με τους αδελφούς του και τους στενούς του συνεργάτες για πάνω από 6 χρόνια. Έπειτα από μία σοβαρή επιδείνωση της υγείας του μεταφέρθηκε στο Τερέζιενστατ (Theresienstadt) της Βοημίας όπου έμεινε. Απελευθερώθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1827, με ενέργειες του τσάρου Νικόλαου Α’. Πέθανε στη Βιέννη δύο μήνες μετά την αποφυλάκισή του, στις 19 Ιανουαρίου του 1828.

Ο πατριώτης οραματιστής έμελλε να γίνει τελικά με τη δράση και τη θυσία του ολοκαύτωμα των ιδεών του. Πριν πεθάνει όμως έμαθε ότι ο Καποδίστριας ανέλαβε Κυβερνήτης της Ελλάδος και είπε χαρούμενος «Δόξα σοι ο Θεός». Έπειτα άρχισε να απαγγέλει με τα μάτια ψηλά στον ουρανό το «Πάτερ ημών». Δεν πρόφτασε όμως να το τελειώσει. Έγειρε το κεφάλι του και πέθανε ήσυχος και ευτυχισμένος που η πατρίδα του ελευθερώθηκε μετά από 400 χρόνια τουρκικού ζυγού. Στο φέρετρό του ο νεκρός πρίγκιψ έφερε την στολή του ιερολοχίτη και το ξίφος με το οποίο ορκίσθηκε στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών στο Ιάσιο.

Η τελευταία του επιθυμία ήταν η καρδιά του να αποσπασθεί από το σώμα του και να σταλεί στην Ελλάδα. Η επιθυμία πραγματοποιήθηκε από το Γεώργιο Λασσάνη, και τώρα βρίσκεται στο Αμαλίειο Ορφανοτροφείο Θηλέων στην οδό Στησιχόρου (Ναό Ταξιαρχών), στην Αθήνα.

Το σώμα του αρχικά θάφτηκε στο νεκροταφείο του Αγ. Μάρκου (Sankt Marxer Friedhof) της Βιέννης και αργότερα τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στο κάστρο Υψηλάντη-Σίνα στην Rappoltenkirchen-Αυστρίας από μέλη της οικογένειάς του στις 18 Φεβρουαρίου του 1903. H τελευταία μεταφορά τους συνέβη στις 27 Οκτωβρίου του 1964, όταν τελικά μεταφέρθηκαν και αποτέθηκαν σε ένα σεμνό μνημείο μπροστά από το Ναό των Ταξιαρχών στο Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα.

Οι ιστορικοί σημειώνουν για τον χαρακτήρα του:  Ήταν αγαθός και ευγενής, μελαγχολικός και ονειροπόλος, ευσυγκίνητος και ενθουσιώδης. Κληρονόμος των μεγάλων παραδόσεων και προσπαθειών της οικογένειας των Υψηλάντηδων.

Στο Συνέδριο της Βιέννης, εξέφρασε την (ορθότατη) άποψη ότι το ζήτημα των Ελλήνων είναι υπόθεση του χριστανισμού και του ανθρωπισμού, που θα πρέπει να αναχθεί σε υπόθεση όλων των Βασιλικών Αυλών της Ευρώπης. Αλλά ποιός να τον ακούσει; (Κάτι ανάλογο ζούμε σήμερα, με τον Μουσουλμανισμό να εισβάλλει απειλητικά στην Ευρώπη, και οι Ευρωπαίοι να αδιαφορούν)..

Στο Κίεβο, σε Μετόχι της Λαύρας των Σπηλαίων υπάρχει εκτεταμένο «Κτήμα Υψηλάντη» (του πατρός των αγωνιστών).

Και στο Michigan των ΗΠΑ συγκροτήθηκε το 1825 η πόλη Ypsilanti, που πήρε το όνομά της από τους 2 αδελφούς Ήρωες, Αλέξανδρο και Δημήτριο. Το 1832 ενώθηκε με την παρακείμενη Κωμόπολη Woodruff's Grove και απετέλεσαν ενιαίο Δήμο. Το «μότο» του Ypsilanti είναι «Υψηλοφροσύνη-Διαφορετικότητα-Κληρονομιά». Προτομή του Δημητρίου Υψηλάντη πλαισιούμενη από μία ελληνική και μία αμερικανική σημαία βρίσκεται στη βάση του υδατόπυργου του Υψιλάντι, ορόσημου για την περιοχή.

Στην Βοιωτία υπάρχει χωριό Υψηλάντης, προς τιμήν του Δημητρίου, ο οποίος στα μέρη εκείνα, στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 κέρδισε την μάχη της Πέτρας, την τελευταία του Αγώνος, επισφραγίζοντας ετσι την Ελευθερία της Πατρίδος.

Προσωπικές μου κρίσεις και αποτιμήσεις και στοχασμοί:

Η οικογένεια είχε ιστορία. Επιφανής. Ευγένης. Αρχοντική. Με ιστορία και αποστολή να ηγείται.

Αλέξανδρος (παππούς), Κωνσταντίνος (πατέρας) κοκ.

Τί θα πει «με το χάρισμα να ηγείται»;

1. Να διαθέτει μια αύρα ψυχικής ευγενείας και ανωτερότητος, να εμφορείται από υψηλά ιδανικά, που προσιδιάζουν στο ευγένες Γένος των ΕλληνΟρθοδόξων, να έχει εμπεδωμένες βάθρα ποιότητος και ηθικές αρχές προσωπικότητος..

2. Διάνοια ισχυρή και επαρκή, για να διαχειρίζεται τα γεγονότα και τις εξελίξεις.

3. Ηγετικό χάρισμα (το οποίο, σημειωθήτω, είναι ασύμβατο με την ευγένεια τους ήθους). Στιβαρότητα, αποφασιστικότητα, ευθυκρισία, διορατικότητα, χειραγωγία του πλήθους, αυστηρότητα (μέχρι σκληρότητος) για άτεγκτη πειθαρχία των υφισταμένων, έντεχνοι στρατηγικοί ελιγμοί για τον αντίπαλο εχθρό.. 

4. Επι πλέον κάτι πολύ απλό: υγεία, σωματική και ψυχική, ακράδαντη!

Οι Υψηλάντηδες είχαν ιδανικά, είχαν αρχές, είχαν ευγένεια ήθους, είχαν γενναιότητα και θυσιαστικότητα.. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι 3 πρώτοι, Αλέξανδρος, Δημήτριος, Νικόλαος, δεν δημιούργησαν οικογένεια, προκειμένου να υπηρετήσουν το Έθνος. Και έφυγαν σε ηλικία, κατά σειράν, 36 ετών, 39 ετών, 37 ετών!  Υπάρχουν δε μαρτυρίες ότι και η βιολογική κατασκευή τους ηταν εύθραυστη, καθόσον είχαν κληρονομικότητα σε «μυοτονική δυστροφία».

Δεν διεθέταν, ως φαίνεται, την αναγκαία στιβαρότητα! Εκφραστικό είναι το γεγονός ότι, εντασσόμενος ο Αλεξ.Υψηλάντης στην Φιλική Εταιρία, έλαβε το ψευδώνυμο «Καλός»!

Για να κατανοήσουμε περισσότερο τα λεγόμενα:  Ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε οικογένεια επιφανή και καταγωγή ευγενική-αρχοντική. Με ιστορία και αποστολή να ηγείται.

1. Διέθετε αύρα ψυχικής ευγενείας και ανωτερότητος, υψηλά ιδανικά, εμπεδωμένα βάθρα ποιότητος και ηθικές αρχές προσωπικότητος..

2. Διάνοια ισχυρή και επαρκή, για να διαχειρίζεται τα γεγονότα και τις εξελίξεις.

3. Ηγετικό χάρισμα, στιβαρότητα, αποφασιστικότητα, ευθυκρισία, διορατικότητα, χειραγωγία του πλήθους, αυστηρότητα (μέχρι σκληρότητος) για άτεγκτη πειθαρχία των υφισταμένων, έντεχνοι στρατηγικοί ελιγμοί για τον όποιον αντίπαλο εχθρό.

4. Υγεία, σωματική και ψυχική, ακράδαντη!

Ο Ιω. Καποδίστριας: Είχε όλα τα ανωτέρω, εκτός από σκληρότητα! Γι’αυτό και έπεσε στο βωμό του καθήκοντος και της ψυχικής ευγενείας του..

Πέρα από όλα αυτά και μέσα σε όλα αυτά, μη λησμονούμε και τη Βουλή του Θεού.

«Τουτον ταπεινοί και τούτον υψοί». Σε κάποιον προσφέρει ευνοϊκές συγκυρίες, σε άλλον αξεπέραστες αντιξοότητες. Εκείνος γνωρίζει πάνσοφα και κυβερνά μεγαλοπρεπώς και φιλανθρώπως!..

Οι άνθρωποι όμως γράφουν την Ιστορία με την ποιότητά τους και όχι με τα κατορθώματά τους!

Παραπομπές:

wikipedia – sansimera – reporter – national-pride – argoliki-vivliothiki – laonikos13galanis

City of Ypsilanti, MI - Ypsilanti, Michigan